به نام خدا

سلام عليكم

آري! درست متوجه شديد عشق الهي با عشق خاكي يكي است؛ اما از نظر جنس و سنخ آنها و آثار روحي و جسمي كه در آدمي پديد مي‏آورد. در هر دو عشق آدمي احساس لذت مي‏كند. در هر دو عشق هيجانات روحي پديد مي‏آيد. قلب در هر دو عشق قدري بزرگ‏تر از حد طبيعي مي‏شود.

عشق به غير خدا دو نوع است:

يكي عشقي كه در طول عشق الهي است؛ مثل عشق به بندگان خدا از اين جهت كه به خدا تعلق دارند يا عشق به نعمت‏هاي خدا از اين جهت كه خدا به ما داده‏اند. يا عشق به انبياء و اولياء از اين جهت كه مطابق خواست خدا عمل مي‏كنند يا خدا آنان را دوست دارد يا ما را ياد خدا مي‏اندازند. اين عشق نيز الهي است.

ديگر عشقي كه در عرض خدا و به جاي عشق به خداست؛ مثل عشق به جنس مخالف يا عشق به مال و فرزند به طور مستقل از خدا و صرف نظر اين كه آنها به خدا تعلق دارند و آن منجر شود كه ياد خدا از دل برود و تنها ياد آنها در دل بنشيند و تمام همّ ما اين باشد كه به آنها برسيم، ولو آن كه معصيت و گناه كنيم. چنين عشقي نيز آثار جسمي و روحي مشابهي با عشق الهي دارد؛ اما نظر به اين كه با مصائب و ناگواري‏هاي فراواني همراه است، اندوه‏ها و آثار منفي آن خيلي بيش از لذت‏هايش است. لذت‏هايش زودگذر و اندوه‏هايش پايدار است.