فلسفه برگزاری نماز به شکل رایج

یکی از دانشجویان پرسیده است: عده زیادی با این که مسلمان به دنیا آمدند و به خدا اعتقاد و ایمان دارند؛ اما اعتقادی به تکالیف و خصوصاً نماز ندارند. به عبارت دیگر خدای فلسفی را قبول دارند؛ اما هرگز نمی خواهند به این شکل که ما از خدا تشکر می کنیم، از خداوند تشکر کنند. چطور نماز برایشان اثبات می شود؟

من پاسخ خود را - که البته با پاسخ های مشهور متفاوت است - ذیل عناوین ذیل بیان می کنم:

1. هدف از نماز و عبادت

به نظر من نماز و عبادت بیش از آن که به عنوان تشکر از نعمت های الهی باشد، وسیله ای برای اخلاقی شدن انسان است؛ چنان که در قرآن آمده است:

أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَر (عنکبوت، 45)؛ نماز را برپا دار، که نماز از کار زشت و ناپسند بازمى‏دارد.

کما این که اصل دین که نماز ستون خیمه آن به شمار رفته، برای اخلاقی شدن انسان است. پیامبر اسلام(ص) فرمود:

إنما بعثت لأتمم مکارم الأخلاق؛ من تنها برای اتمام مکارم اخلاق برانگیخته شدم (السنن الکبرى – البیهقی، 10/ 191 - 192)

ما از رهگذر نماز و عبادتی که بجا می آوریم، رابطه خود را با منبع قدرت و شعور حاکم بر هستی برقرار می کنیم و به این وسیله فکر و دل خود را برای رویش مکارم اخلاقی و انجام کارهای نیک مهیا می سازیم.

2. تکثر صور نماز و عبادت

خداوند هرگز شکل واحدی از نماز و عبادت را برای تمام اقوام قرار نداده؛ بلکه برای هر قومی متناسب با مقتضیات و معهودات خودشان طریقه خاصی از نماز و عبادت را که در میانشان رواج داشته، مقرر کرده است؛ چنان که فرمود:

لِکُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَکاً هُمْ ناسِکُوهُ فَلا یُنازِعُنَّکَ فِی الْأَمْرِ وَ ادْعُ إِلى‏ رَبِّکَ إِنَّکَ لَعَلى‏ هُدىً مُسْتَقیمٍ (حج، 67)؛ براى هر امتى مناسکى قرار دادیم که آنها بدان عمل مى‏کنند، پس نباید در این امر با تو به ستیزه برخیزند، به راه پروردگارت دعوت کن، زیرا تو بر راهى راست قرار دارى.

نیز فرمود:

لِکُلٍّ جَعَلْنا مِنْکُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَکُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لکِنْ لِیَبْلُوَکُمْ فی‏ ما آتاکُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ (مائده، 48)؛ براى هر یک از شما [امّتها] شریعت و راه روشنى قرار داده‏ایم. و اگر خدا مى‏خواست شما را یک امّت قرار مى‏داد، ولى [خواست‏] تا شما را در آنچه به شما داده است بیازماید. پس در کارهاى نیک بر یکدیگر سبقت گیرید.

نیز فرمود:

وَ لِکُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیها فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرات‏ (بقره، 148)؛ و براى هر کسى قبله‏اى است که وى روى خود را به آن [سوى‏] مى‏گرداند پس در کارهاى نیک بر یکدیگر پیشى گیرید.

بنابراین نماز و عبادت و به طور کلی شریعت برای انجام کارهای اخلاقی و به تعبیر قرآن «خیرات» است و خداوند برای هر قومی به همان شیوه ای که در میانشان رایج بوده، طریقه نماز و عبادتی را مقرر کرده و توصیه نموده است، این طریقه های مختلف وسیله نزاع با یکدیگر نباشد. همه این طریقه ها برای اخلاقی شدن انسان و به عبارت قرآنی برای انجام خیرات و کارهای نیک است.

3. لزوم تقید به صورت خاصی از عبادت

اگرچه لزومی ندارد که نماز و عبادت به شکل خاصی باشد. منتها سنت الهی این بوده است که هر قومی به آن شکلی که میانشان رایج بوده، به عبادت بپردازند. جهتش هم این است که هرکسی با سنت های عبادی خودش انس دارد و هرکس با سنت های مأنوس خودش بهتر می تواند با خالق خود ارتباط برقرار کند و به تهذیب نفس و اخلاقی شدن خود بپردازد.

ما اگرچه ایرانی هستیم و زبانمان هم فارسی است، منتها ما با پذیرش شریعت محمدی(ص) صور عبادی رایج میان قوم عرب را پذیرفته و با آنها مأنوس شده ایم؛ لذا بهترین طریقه نماز و عبادت ما به همین طریقه ای است که در میان ما رایج و مأنوس است. ما اگر بخواهیم، طرق عبادی مأنوس میان خود را رها کنیم، به آسانی نمی توانیم با طرق عبادی دیگر مأنوس شویم.

علاوه بر این که طرق عبادی اسلامی از جهات چندی بر طرق عبادی ادیان دیگر برتری دارد. برای مثال، عبادت های مسیحیان فقط به روزهای یکشنبه در کلیسا منحصر است؛ اما عبادت های اسلامی ایام و لحظات بیش تری را از اوقات آدمی پر می کند. نیز ابعاد متعددی از وجود آدمی را درگیر خود می سازد: هم ذکر دارد و زبان را به خود مشغول می کند و هم حرکت بدنی دارد و اعضای بدن را درگیر خود می کند. این امتیازات موجب می شود، عبادات اسلامی نفوذ و تأثیر افزون تری در تهذیب نفس و اخلاقی شدن آدمی داشته باشد.

**********************

سؤال:چرا نماز را باید به زبان عربی خواند ونمی توان آنرا به زبان فارسی خواند؟       
جواب: خواندن نماز به زبان عربی یکی از نشانه های جهانی بودن دین اسلام است؛ زیرا جمعیتی که در یک صف قرار می گیرند و در یک جبهه واحد فعالیت می کنند، ناگزیرند زبان واحدی داشته باشند که به وسیله آن تفاهم کنند: یعنی، علاوه بر زبان مادری و محلی، یک زبان عمومی و جهانی هم داشته باشند و وحدت بدون این قسمت مسلماً کامل نیست.

امروزه عده ای از متفکران معتقدند تا دنیا به صورت یک کشور در نیاید، مردم جهان روی سعادت را نخواهند دید و برای این که این موضوع جامه عمل به خود بپوشد، نقشه هایی طرح کرده اند و یکی از مواد برنامه آنها، به وجود آوردن یک زبان جهانی است.

خواندن نماز به یک زبان از طرف مسلمانان، رمز وحدت و نشانه یگانگی آنان است و با توجه به این که زبان عربی به اعتراف اهل فن یکی از وسیع ترین و جامع ترین زبان های دنیا است، این حقیقت آشکار می گردد که تمام فِرق مسلمان می توانند آن را به عنوان یک زبان بین المللی بشناسند و از آن برای حسن تفاهم و همبستگی اسلامی استفاده کنند.

علاوه بر این، خواندن نماز به یک صورت معین، آن را از دستبرد و تحریف و آمیخته شدن به خرافات و مطالب بی اساس که بر اثر مداخله افراد غیر وارد، هنگام ترجمه آن به زبان های دیگر رخ می دهد، نگاه می دارد و به این وسیله روح این عبادت اسلامی محفوظ تر می ماند.

کوتاه سخن این که: مسئله توحید و یگانگی، در تمام اصول و فروع اسلام یک زیربنای اساسی است و نماز به سوی قبله واحد و در اوقات معین و به یک زبان مشخص، نمونه ای کامل از وحدت بندگان موحد است. اگر هنگام مراسم حج در مکه باشیم و نماز جماعتی را که صدها هزار نفر از نژادها و ملیت های مختلف از سراسر جهان در آن شرکت می جویند و همه با هم می گویند «الله اکبر» مشاهده کنیم، به عظمت و عمق این دستور پی می بریم که اگر هر یک، این جمله روح پرور یا سایر اذکار نماز را به زبان محلی خود می گفت، چه هرج و مرج زشتی در آن روی می داد.

خاطره ای از مرحوم آیت الله ارباب

دکتر محمد جواد شریعت می گوید:سال یکهزار و سیصدو سی و دو شمسی بود من و عده ای از جوانان پرشورآن روزگار، پس ازتبادل نظر و مشاجره، به این نتیجه رسیده بودیم که چه دلیلی دارد نمازرا به عربی بخوانیم؟ چرا نماز را به زبان فارسی نخوانیم؟ عاقبت تصمیم گرفتیم نمازرا به زبان فارسی بخوانیم و همین کار را هم کردیم. والدین کم کم از این موضوع آگاهی یافتند و به فکر چاره افتادند، آن ها پس از تبادل نظربا یکدیگر، تصمیم گرفتند با نصیحت ما را از این کار باز دارند و اگر مؤثر نبود، راهی دیگر برگزینند، چون پند دادن آن ها مؤثر نیفتاد، ما را نزد یکی از روحانیان آن زمان بردند. آن روحانی وقتی فهمید ما به زبان فارسی نماز می خوانیم، به شیوه ای اهانت آمیز نجس و کافرمان خواند. این عمل او ما را در کارمان راسخ تر و مصرتر ساخت. عاقبت یکی از پدران والدین دیگر، افراد را به این فکر انداخت که ما را به محضر آیت الله حاج آقا رحیم ارباب ببرند و این فکر مورد تأیید قرار گرفت. آن ها نزد حضرت ارباب شتافتند و موضوع را با وی در میان نهادند، او دستور داد در وقتی معیّن ما را خدمتش رهنمون شوند .

در روز موعود ما راکه تقریباً پانزده نفر بودیم، به محضرمبارک ایشان بردند، در همان لحظه اول، چهره نورانی و خندان وی ما را مجذوب ساخت؛ آن بزرگمرد را غیرازدیگران یافتیم و دانستیم که با شخصیتی استثنایی روبرو هستیم. آقا در آغاز دستور پذیرایی از همه مارا صادر فرمود. سپس به والدین ما فرمود: شما که به فارسی نماز نمی خوانید، فعلاً تشریف ببرید و ما را با فرزندانتان تنها بگذارید. وقتی آن ها رفتند، به ما فرمود: بهتر است شما یکی یکی خودتان را معرفی کنید و بگویید در چه سطح تحصیلی و چه رشته ای درس می خوانید، آنگاه به تناسب رشته و کلاس ما، پرسش های علمی مطرح کرد و از درس هایی مانند جبر و مثلثات و فیزیک و شیمی و علوم طبیعی مسائلی پرسید که پاسخ اغلب آن ها از توان ما بیرون بود. هر کس از عهده پاسخ برنمی آمد، با اظهار لطف وی و پاسخ درست پرسش روبرو می شد.

پس از آن که همه ما را خلع سلاح کرد، فرمود: والدین شما نگران شده اند که شما نمازتان را به فارسی می خوانید، آن ها نمی دانند من کسانی را می شناسم که _ نعوذبالله _ اصلاً نماز نمی خوانند، شما جوانان پاک اعتقادی هستید که هم اهل دین هستید و هم اهل همت، من در جوانی می خواستم مثل شما نماز را به فارسی بخوانم؛ ولی مشکلاتی پیش آمد که نتوانستم. اکنون شما به خواسته دوران جوانی ام جامه عمل پوشانیده اید، آفرین به همت شما، در آن روزگار، نخستین مشکل من ترجمه صحیح سوره حمد بود که لابد شما آن را حلّ کرده اید. اکنون یکی از شما که از دیگران مسلط تراست، بگوید بسم الله الرحمن الرحیم را چگونه ترجمه کرده است. یکی ازما به عادت دانش آموزان دستش رابالا گرفت و برای پاسخ دادن داوطلب شد، آقا با لبخند فرمود: خوب شد طرف مباحثه مایک نفر است؛ زیرا من از عهده پانزده جوان نیرومند برنمی آمدم. بعد به آن جوان فرمود: خوب بفرمایید بسم الله را چگونه ترجمه کردید؟ آن جوان گفت: طبق عادت جاری به نام خداوند بخشنده مهربان. حضرت ارباب لبخند زد و فرمود: گمان نکنم ترجمه درست بسم الله چنین باشد. در مورد «بسم» ترجمه «به نام» عیبی ندارد. اما «الله» قابل ترجمه نیست؛ زیرا اسم علم (خاص) خدا است و اسم خاص را نمی توان ترجمه کرد؛ مثلاً اگر اسم کسی «حسن»باشد، نمی توان به آن گفت «زیبا». ترجمه «حسن» زیباست؛ اما اگر به آقای حسن بگوییم آقای زیبا، خوشش نمی آید. کلمه الله اسم خاصی است که مسلمانان بر ذات خداوند متعال اطلاق می کنند. نمی توان «الله» را ترجمه کرد، باید همان را به کار برد.خوب «رحمن» را چگونه ترجمه کرده اید؟ رفیق ما پاسخ داد: بخشنده. حضرت ارباب فرمود: این ترجمه بد نیست، ولی کامل نیست؛ زیرا «رحمن» یکی از صفات خداست که شمول رحمت و بخشندگی او را می رساند و این شمول درکلمه بخشنده نیست؛ «رحمن» یعنی خدای که در این دنیا هم برمؤمن و هم بر کافر رحم می کند و همه را در کنف لطف و بخشندگی خود قرار می دهد و نعمت رزق و سلامت جسم و مانند آن اعطا می فرماید. در هرحال، ترجمه بخشنده برای «رحمن» درحد کمال ترجمه نیست. خوب، رحیم را چطور ترجمه کرده اید؟ رفیق ما جواب داد: «مهربان». حضرت آیت الله ارباب فرمود: اگرمقصودتان از رحیم من بودم _ چون نام وی رحیم بود_ بدم نمی آمد «مهربان» ترجمه کنید؛ امّا چون رحیم کلمه ای قرآنی و نام پروردگاراست، باید درست معنا شود. اگر آن را «بخشاینده» ترجمه کرده بودید، راهی به دهی می برد؛ زیرا رحیم یعنی خدای که در آن دنیا گناهان مؤمنان را عفو می کند. پس آنچه در ترجمه «بسم الله» آورده اید، بد نیست؛ ولی کامل نیست و اشتباهاتی دارد. من هم در دوران جوانی چنین قصدی داشتم، امّا به همین مشکلات برخوردم و از خواندن نماز فارسی منصرف شدم. تازه این فقط آیه اول سوره حمد بود، اگر به دیگر آیات بپردازیم موضوع خیلی پیچیده تر می شود.امّا من معتقدم شما اگرباز هم بر این امر اصرار داردید، دست از نمازخواندن فارسی برندارید؛ زیرا خواندنش ازنخواندن نمازبه طورکلی بهتر است.

در این جا، همگی شرمنده و منفعل و شکست خورده از وی عذر خواهی کردیم و قول دادیم، ضمن خواندن نمازبه عربی،نمازهای گذشته را اعاده کنیم. ایشان فرمود: من نگفتم به عربی نماز بخوانید، هرطور دلتان می خواهد بخوانید. من فقط مشکلات این کار را برای شما شرح دادم. ما همه عاجزانه از وی طلب بخشایش و ازکار خود اظهار پشیمانی کردیم. حضرت آیت الله ارباب، با تعارف میوه و شیرینی، مجلس را به پایان برد. ما همگی دست مبارکش را بوسیدیم و در حالی که ما را بدرقه می کرد، خداحافظی کردیم. بعد نمازهارا اعاده کردیم و ازکار جاهلانه خود دست برداشتیم.

نظرهاي شما ( )

 (چهارشنبه 91 بهمن 4 ساعت 2:43 صبح)

  بدعت عید الزهراء به مناسبت نهم ربیع الاول

آنچه اینک می آید، نامه یکی از دانشجویان سابق است که در زمینه پاره ای از رسوم جدید نظیر رسوم مربوط به «نهم ربیع الاول» موسوم به «عید الزهراء» پرسش هایی را مطرح کرده است و پاسخی که من به اجمال به آن داده ام.

متن نامه

بسمه تعالی

 با سلام خدمت استاد گرامی

استاد، بسیار خوشحالم که همچنان توفیق استفاده از محضر شما، هرچند از راه دور دست می دهد و بحمدالله امکان استفاده از مطالب پربار نوشته شده توسط شما چه از طریق ایمیل یا وبلاگ ها را دارا هستم.

هرچند گاهی آرزو می کنم ای کاش تسلیم شرایط نمی شدید و همچنان همانند حدود دو سال پیش مطالب و مباحثی را که برای دانشجویانتان ارسال می نمودید، ادامه می دادید. منظورم متونی است که مربوط به برخی موضوعات بحث برانگیز و به اصطلاح شبهات بود؛ همان ها که مدتی باعث تعطیلی گروه قرآن دانشجو شده بود. اما به هرحال هرطور شما تصمیم بگیرید، می پذیریم؛ چرا که به حسن درایت و عاقبت اندیشی شما اعتماد و اطمینان داریم.

استاد گرامی، آنچه بهانه ای بود برای نگاشتن این نامه به شما، چنین بود که گاهی اوقات به مناسبت های مختلف به ایمیل یا سایت های شما مراجعه می کنم و امید دارم که مطالب خواندنی بیابم و موضع و نظر شما را راجع به برخی مباحث روز بدانم، در حالی که بسیاری از بزرگان دینی ما دراغلب موارد همچنان در خواب و سکوت به سر می برند، جز معدودی همچون شما. متاسفانه گاهی دست خالی می مانم که می دانم حتماً از پرکاری شما در فضای علمی ناشی می شود و یا شاید برخی مصالح دیگر. خیلی مایلم خودم ارتباط برقرار کنم و سئوالات و مشکلات فکری در زمینه های اعتقادی و قرآنی و روایات را بپرسم. اما باز هم گرفتاری های خودم فرصتی باقی نمی گذارد.

موضوعی که اکنون به مناسبت زمانی باعث مشغولیت فکری بنده شده است، مجالس جشنی است که در سال های اخیر توسط برخی از شیعیان در روز نهم ربیع برگزار می شود، به مناسبت تاج گذاری امام زمان(عج)! با توجه به وظایف تبلیغی که برعهده داریم، تا کنون در حوزه مسئولیت خود چنین مراسمی برگزار نکردیم و برای شرکت در آن نیز تمایل نشان ندادیم. سال قبل بنده در جمع عده ای از خانم ها، که معمولا استعداد و آمادگی فوق العاده ای برای برگزاری و شرکت در چنین مجالسی دارند، مطالبی را که به ذهنم رسیده بود و ضروری می دیدم، بیان کردم. از آنجا که در مجامع و رسانه های علمی و مذهبی موضع گیری ندیده ام، خواستم بدانم آیا از نظر شما ایرادی در دیدگاه بنده وجود دارد و آیا خود شما نظر خاصی دارید یا نه؟

 از نظر من وجود چنین مناسبتی یکی از نمونه های آشکار بدعت در دین و مذهب است و معلوم نیست از کی و چه زمانی و توسط چه کسی چنین روز متبرکی در تقویم شیعه وارد شده است و آیا نام گذاری تاج گذاری برای آخرین امام از ائمه بزرگوار به جای روز آغاز امامت و ولایت وجهه مناسبی دارد؟ در حالی که این اصطلاح برای شاهان و سلاطینی که به زور و به شکل موروثی حکومت را در دست می گرفتند، استفاده می شد؟

از اینها گذشته آیا با چنین منطقی که در این روز امامت امام مهدی علیه سلام آغاز می شود، پس باید جشن بگیریم، می توانیم برای بقیه ائمه هم فردای روز شهادت پدرشان جشن امامت برگزار کنیم.

 برخی که ادعای ارادت خالصانه و بیش از دیگران نسبت به ائمه دارند و خود پایه گذار بدعت ها ی فراوانی برای نشان دادن این اعتقاداتشان می باشند و می خواهند بگویند که ما بی فکر و منطق و مطالعه نیستیم، استدلال می کنند که این جشن خاص امام زمان(عج) است؛ چون ایشان امام عصر ما هستند و ولی غایب ما می باشند!

در پاسخ باید گفت: اگر این استدلال صحیح است و این امر بدعت و خرافات نیست، باید دید آیا در تاریخ چنین چیزی وجود داشته که مثلاً فردای روز شهادت امام موسی کاظم(ع) شیعیان راستین و آنان که با امام رضا(ع) بیعت کرده اند. همان ها که دیشب پیکر مطهر پدرش را به خاک سپرده و به حضرتش تسلیت گفته اند و عزا گرفته اند، امروز مجلس جشنی به مناسبت آغاز امامت ایشان برپا کنند؟ و حتی سال های بعد هم تا زمان شهادت ایشان در چنین روزی، یعنی فردای روز شهادت امام هفتم و یا دیگر ائمه را روز مبارک و عید قرار دهند؟

البته من مطالعه نکرده ام و نمی دانم که برگزاری مراسمات جشن به مناسبت میلاد ائمه علیهم السلام که امروز در میان ما شیعیان حداقل ایرانی بسیاری رواج دارد در تاریخ زندگانی خود آن بزگواران نیز سابقه ای دارد یا نه؟ گرچه این موضوع مورد نظر بنده نیست، حداقل حالا.

در این میان برخی عوام هم تبلیغات و زیر نویس های صداو سیما در این روز (سال های اخیر) را دلیل موجهی برای صحت چنین مناسبتی می دانند!!!

می دانم که وجود چنین بدعت ها و انحرافات در جامعه شیعی و علوی ما نه تازگی دارد و نه تمامی! اما می خواهم بدانم آیا ما هم می توانیم مثل دیگران سکوت کنیم و فقط ناظر و حتی به صورت ضمنی تایید کننده باشیم؟ برخی شاید از سر دلسوزی می گویند: صحبت های شما صحیح است، اما در جمع مردم نگویید، ما هم نمی گوییم. چون اینها حتی اگر بدعت باشد، ضرری ندارد و حداقل باعث بلند کردن مردم مذهبی سنتی از پای ماهواره ها یا مجالس غیبت و گناه و حضور در اماکن مذهبی و در جمع برادران دینی و ذکر ائمه اطهار(ع) می شود. حالا بهانه هرچه می خواهد باشد!

و جای تأسف است که تأثیر رواج و رونق این مراسمات در سال های آخر در شناخت اولیای دین و مذهب و سیره و روش آن بزرگواران در میان مردم و حتی خود ما، تقریبا صفر بوده است و در عمل شاهد دور شدن مسلمانان از دین واقعی در زمینه های گوناگون و حداکثر مشغول شدن به همین ظواهر هستیم.

علاوه بر این در پاسخ به بزرگواران اخیر باید گفت چطور ضرری ندارد، در حالی که می توانیم از این فرصت ها برای آموزش معارف حقیقی دینی بهره بگیریم. مگر خدای نکرده ظرفیت دین اسلام و سیره پیامبر(ص) و ائمه (ع) تمام شده است و دیگر همه را از بر شده ایم که حال برای خالی نبودن عریضه به چنین چیزهایی متوسل شویم. از این گذشته آیا وهن مذهب حقه تشیع و حتی دین اسلام و فراهم کردن زمینه های مسخره کردن و ایراد گرفتن و شبهه پراکنی ها کم ضرریست؟ آن هم در حالی که در عصری قرار داریم که از همه جوانب در معرض دشمنی ها و مخالفت ها قرار داریم. بماند که در همین فضا برای ارائه مباحث علمی و دقیق و پژوهشگرانه دینی و قرآنی و فقهی و سیاسی چه موانعی که ایجاد نمی کنند!

قصد نداشتم سخن را این قدر به درازا بکشانم. اما نکته ای در ذهنم مانده است و آن اینکه حدس بنده این است که تولد چنین مناسبتی و برگزاری چنین جشنی تنها بهانه ای بوده است برای برگزاری جشن دیگر در همین روز! همان جشنی که نام آن را هم اخیراً معلوم نیست به چه استدلالی به «عید الزهراء» تغییر داده اند. شاید برخی صحبت ها و موضع گیری ها هرچند اندک و کم اثر از سوی برخی از علما و مراجع مبنی بر منع شیعیان از لعن خلفا در مجامع عمومی و حفظ وحدت و... باعث شده است که آنهایی که نمی خواهند به هیچ عنوان ثواب چنین عبادتی را از دست دهند با عنوان اینکه مؤمن باید زرنگ باشد، درصدد اجتماع و برگزاری جشن و مولودی با عناوین دیگر برآیند. البته اذعان می دارند که همین علما این حرفها را در رسانه و جمع عامه گفته اند در حالی که همه علما و مراجع قم چنین مجالسی را به صورت خصوصی تأیید و یا حتی در آن شرکت می کنند! خداوندا اگر صحت ندارند و براحتی به بالاترین مقامات دینی تهمت وارد می کنند، خودت از سر تقصیراتشان بگذر و هدایتشان کن. الله اعلم.

در آخر باید بگویم اگر حدس بنده درست باشد، حق دارم که بارها بسیار بیش از آنکه در شنیدن روضه و مصائب ائمه و حضرت زهرا(س) اشک بریزیم، در مشاهده مظلومیت آن بزرگواران در زمان حاضر و در میان جامعه شیعیان و حکومت علوی گریسته ام. چه راحت از نام و مقام آن بزرگواران استفاده می کنیم تا فقط بهانه ای داشته باشیم برای توجیه و تایید نظرات بی منطق و بدعت های بی اساس. چنانکه در ایام محرم امسال نیز مظلومیت امام حسین(ع) را با تمام وجود در حال حاضر و در جمع دوستدارانش درک کرده ام و از خودم خجالت کشیدم که هنوز هم نمی توانیم قدمی برای امامان معصوممان و در راه آیینی که آن حضرات جان خود را برسر آن گذاشته اند، برداریم و به راحتی ندای یا لیتنا کنا معک هم سر می دهیم!

استاد، واقعا معذرت می خواهم که وقتتان را گرفتم، اما اگر لطف کنید و فقط پاسخ دهید که کدام قسمت از صحبت های بنده را تایید می کنید، مثل همیشه دعاگویتان خواهم بود.

و من الله التوفیق

پاسخ نامه

به نام خدا و با سلام

من تمایل داشتم پاسخ نامه شما را همراه با مستندات قرآنی و حدیثی می دادم؛ اما به علت ضیق وقت به اجمال چند نکته را ذیل عناوین ذیل بیان می کنم:

1. بدعت در دین

بدعت عبارت از رسمی مذهبی است که در میان رسوم منصوص مذهبی سابقه ای ندارد. به پدید آوردن چنین رسمی بدعت گذاری گویند و در روایات معصومین(ع) از آن نهی شده است. حداقل ضرر پدید آوردن چنین رسم هایی این است که بار تکالیف مذهبی و دینی را بر مکلفان سنگین می کند؛ طوری که موجب گریزان شدن مردم از دین و مذهب می شود. گاهی کثرت این رسوم چنان بر زندگی ما سایه افکن می شود که ما را از انجام وظایف واجب دینی نیز باز می دارد و امور زندگانی امان را مختل می سازد و چون کلافی سر در گم می کند. این در حالی است که ما اگر در شرایطی قدرت انجام تکالیف دینی را هم نداشته باشیم، حتی از انجام واجبات آنها معاف هستیم و انجام مستحبات آنها هم به حال و تمایل داشتن ما منوط شده است. دین اسلام دینی آسان و سهل معرفی شده و سخت گیری و سخت سازی تکالیف دینی از بدعت های ادیان سابق به شمار آمده و مورد مذمت قرار گرفته است.

برخی برگزاری رسم هایی را که در دین و مذهب سابقه ندارد، اگر به عنوان دین و مذهب نباشد، بی اشکال دانسته اند؛ اما بعید بتوان رسم هایی را که ما درباره پیشوایان دینی و مذهبی برگزار می کنیم، غیر دینی نامید. به این ترتیب، باید گفت: چنین رسمی هایی که مستند شرعی ندارد، مصداق بدعت است و ضروری است، از آنها اجتناب شود.

2. لعن و توهین به خلفاء

اظهار لعن و نفرت و القاب زشت درباره ظالمان یک امر فطری و طبیعی است و در قرآن شواهد فراوانی دارد. منتها نباید لعن فرستادن و توهین به ظالمان باعث آزردن افراد غافل بشود و یا موجب بشود، مفاسدی مثل قتل و تفرقه میان مسلمانان و نظایر آنها به وجود  بیاید. در این صورت لعن و توهین ظالمان هم جایز نخواهد بود. در قرآن آمده است که اگر توهین به مقدسات بت پرستان موجب شود که آنان نیز به مقدسات ما توهین کنند، هرگز جایز نیست.

3. احیای اسم و رسم ائمه(ع)

زنده نگه داشتن اسم و رسم اولیای الهی امری ممدوح و شایسته است. اسمشان هم که زنده نگه داشته شود، زمینه ای برای زنده شدن رسمشان خواهد بود. منتها گاهی اسم اولیاء را زنده نگه می داریم؛ اما رسمشان را به فراموشی می سپاریم و بلکه گاهی رسم خود را به اسم ایشان می بندیم. حال آن که هیچ توصیه و رهنمودی از آنان در زمینه آن رسم به ما نرسیده است؛ بلکه گاهی آن رسم با عمومات شرعی سازگاری ندارد. بی تردید چنین رسم هایی نه تنها قابل انتساب به اولیای الهی نیست؛ بلکه باید آنها را بدعت دانست و از برگزاری آنها پرهیز نمود.

ارادتمند شما

لینک مرتبط: نظر رهبر انقلاب درباره خرافات مربوط به 9 ربیع‌الاول

نظرهاي شما ( )

 (دوشنبه 91 بهمن 2 ساعت 6:57 صبح)