کلیدواژه‏هاى عشق در قرآن

برخی اظهار داشته‌اند که در قرآن تنها از اطاعت و عبادت خدا برای رغبت به بهشت و خوف از دوزخ سخن رفته؛ نه برای عشق به خدا و لذا اطاعت و عبادت خدا برای عشق به او بدعتی صوفیانه است.
ما در این پست قصد داریم، کلیدواژه‌های نشان‌دهنده آیات مربوط به عشق الهی و لوازم آن را معرفی کنیم و برای هریک نمونه‌ای به دست دهیم که طی آنها عبادت و اطاعت خدا برای عشق به او مورد ستایش قرار گرفته و حتی از عبادت و اطاعتی که به طمع بهشت و خوف از دوزخ باشد، برتر معرفی شده است؛ چنان که همین مضمون در روایات معصومین(ع) نیز آمده است و ما در پست «مقام حضرت عشق علیه السلام» نمونه‌هایی از آنها را آوردیم.
اگرچه لفظ عشق در قرآن به کار نرفته است؛ اما معادل‌های آن در قرآن به چشم می‌خورد. قدر مشترک این معادل‌ها عبارت از دوست داشتن خدا و لوازم آن است. از لوازم عشق به کسی این است که عاشق می‌خواهد معشوق را دیدار کند و همیشه نزد او باشد و از او سخن بگوید و کاری کند که او خشنود شود.

الف. معادل‌های معنای اصلی عشق در قرآن
باید دانست که هیچ کلمه‌ای در قرآن نیست که مترادف کامل عشق به خدا باشد، جز ترکیب «حب شدید» که آیه مربوط در ذیل آمده است؛ اما مترادف‌های ناقص آن که مفید معنای دوستی و علاقه به خداست، متعدد است که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت از «حبّ» و «ودّ» و «ولایت» است که اینک شواهد آن می‌آید:
1. حبّ؛ مانند: وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْداداً یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ وَ الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبّاً لِلَّهِ(سوره بقره، آیه 165)؛ و برخی از مردم از غیر خدا همتایانی را برمی‌گزینند. آنان را همسان دوست داشتن خدا دوست دارند و حال آن که مؤمنان خدا را بیش از هر چیز دوست دارند.
2. ودّ؛ مانند: إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا (سوره مریم، آیه96)؛ خدای رحمن برای کسانی که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند، دوستی قرار می‌دهد.
3. ولایت؛ مانند: أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ (سوره یونس، آیه62)؛ آگاه باشید که دوستان خدا نه می‌ترسند و نه اندوهگین می‌شوند.

ب. معادل‌های لوازم عشق به خدا در قرآن
چنان که آمد، لوازم عشق به خدا عبارت‌اند از: دوست داشتن قرب الهی؛ خشنود ساختن خدا(ابتغاء مرضات الله، اراده وجه الله)؛ از غیر خدا بریدن و به او پیوستن(تبتل الی الله)؛ به خدا چشم دوختن(نظر الی الربّ)؛ طلب دیدار خدا داشتن(رجاء لقاء ربّ)؛ یاد خدا کردن( ذکر الله) و خدا را از عیب منزه شمردن( تسبیح ربّ).
1. قرب الله؛ نظیر: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فیها حُسْناً (سوره شوری، آیه23)؛ من از شما پاداشی نمی‌خواهم، مگر این که بخواهید به خدا نزدیک شوید و هرکه کار نیکی انجام دهد، برایش می‌افزاییم.
* وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ (سوره علق، آیه 19)؛ سجده کن و نزدیک شو!
* وَ نادَیْناهُ مِنْ جانِبِ الطُّورِ اْلأَیْمَنِ وَ قَرَّبْناهُ نَجِیّاً (مریم، آیه52)؛ و ما از جانب راست کوه او را فریاد کردیم و او را به خود نزدیک کردیم؛ چنان که با او در گوشی سخن گفتیم.
*‏وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ (*) أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ (سوره واقعه، آیه10-11)؛ پیش‌تازان پیش‌تازان به خدا نزدیک‌اند.
2. ابتغاء مرضات الله؛ مانند: وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبادِ (سوره بقره، آیه207)؛ و برخی از مردم خود را برای جستن خشنودی خدا می‌فروشند و خدا به بندگان مهربان است.
نیز مانند: وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا اْلأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ مَساکِنَ طَیِّبَةً فی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ(سوره توبه، آیه72)؛ خدا مردان و زنان مؤمن را به باغ‌هایی وعده داده است که در آنها نهرهایی روان است و در آن جاودان‌اند و منزل‌های پاکیزه در باغ‌های عدن است، و خشنودی خدا از آنها برتر است. آن کامیابی بزرگ است.
3. ابتغاء وجه الله؛ مثل: وَ ما تُنْفِقُونَ إِلاَّ ابْتِغاءَ وَجْهِ اللَّهِ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ (سوره بقره، آیه272)؛ و انفاق نمی‌کنید جز برای جستن خشنودی خدا و هر مالی که انفاق کنید، به شما به طور کامل باز پس داده می‌شود و به شما ستم نمی‌شود.
4. اراده وجه الله؛ مانند: فَآتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ وَ الْمِسْکینَ وَ ابْنَ السَّبیلِ ذلِکَ خَیْرٌ لِلَّذینَ یُریدُونَ وَجْهَ اللَّهِ (سوره روم، آیه38)؛ حق خویشاوند و بیچاره و راه‌مانده را بدهید! این برای کسانی که خشنودی خدا را می‌خواهند، بهتر است
* إِنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُریدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً (سوره انسان، آیه9)؛ ما شما را جز برای خشنودی خدا غذا ندادیم و لذا از شما نه پاداش می‌خواهیم و نه سپاسگزاری.
5. تبتّل الی الربّ؛ نظیر: وَ اذْکُرِ اسْمَ رَبِّکَ وَ تَبَتَّلْ إِلَیْهِ تَبْتیلاً(سوره مزمل، آیه8)؛ نام پروردگارت را یاد کن و از دیگران ببر و به او بپیوند!
6. رجاء لقاء الله؛ مانند: فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً(سوره کهف، آیه110)؛ هرکه دیدار پروردگارش را امید داشته باشد، باید عملی صالح انجام دهد و تنها خدا را عبادت کند و کسی دیگر را با او همتا نگیرد!
* لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثیراً (سوره احزاب، آیه21)؛ در رسول خدا الگویی نیکو برای شماست، برای هرکه به خدا و روز دیگر امید داشته باشد و خدا را بسیار یاد کند.
7. نظر الی الله؛ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ (*) إِلى رَبِّها ناظِرَةٌ (سوره قیامت، آیه23)؛ در روز قیامت چهره‌هایی خرّم‌اند و به پروردگارشان می‌نگرند.
8. ذکر الله؛ مانند: إِنَّنی أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدْنی وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری (سوره طه، آیه14)؛ من خدایم. جز من خدایی نیست. نماز را برای یادکردن من به پا دار!
*‏وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمى (سوره طه، آیه124)؛ هرکه از یادکردن من روی بگرداند، زندگی تنگی دارد و روز قیامت او را کور محشور می‌کنیم.
* أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ (سوره رعد، آیه28)؛ آگاه باشید که با ذکر خدا دل‏ها آرام می‏گیرد.
9. تسبیح الله؛ مثل: وَ مَنْ عِنْدَهُ لا یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِهِ وَ لا یَسْتَحْسِرُونَ (*)  یُسَبِّحُونَ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ لا یَفْتُرُونَ (سوره انبیاء، آیه19-20)؛ و کسانی که نزد خدایند، نه از عبادتش سر بر می‌تابند و نه خسته می‌شوند. شب و روز تسبیح می‌کنند و فاصله نمی‌اندازند.

چند نکته:

 شرح هریک از این آیات مجال دیگری می‌طلبد که ان شاء الله در پست‌های بعدی به هریک از آنها به طور مستقل پرداخته خواهد شد. اما آنچه در اینجا ضروری می‌نماید که بیان شود، به این قرار است:

1. کاربرد مضمون عشق در قرآن
همان طور که ملاحظه شد، در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که طی آنها عبادت و اطاعت خدا برای عشق به او مورد ستایش قرار گرفته است و نه برای طمع به بهشت یا خوف از دوزخ.

2. برتری عشق به خدا بر انگیزه‌های دیگر
چنان که مشاهده شد، در قرآن طلب رضوان الهی از طمع به بهشت یا خوف از دوزخ برتر شمرده شده است: رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ(سوره توبه، آیه72)؛ خدا از آنها برتر است. آن کامیابی بزرگ است.

3. جواز استفاده از تعابیر حسی و بشری درباره عشق به خدا
ملاحظه شد که در قرآن تعابیری حسی و بشری چون قرب به خدا، لقای خدا و نظر به خدا به کار رفته است و اگرچه این تعابیر به معنای حقیقی حسی استعمال نشده اند و مراد از آنها معنایی مجازی و غیرحسی است، اما به هرحال کاربرد این تعابیر درباره خدا نشان می‌دهد که هیچ اشکالی ندارد، ما از خدا با همان تعابیر حسی و بشری خود تعبیر کنیم؛ منتها باید بدانیم که خدا مانند هیچ چیزی از چیزهایی که ما می‌شناسیم و حسی هستند، نیست: «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ(سوره شوری، آیه11)؛ خدا مانند هیچ چیزی نیست.» بنابراین وقتی از لقای ربّ و نظر به او سخن می‌رود، به این معنا نیست که او با چشم سر دیده می‌شود: «لا تُدْرِکُهُ اْلأَبْصارُ(سوره انعام، آیه103)؛ چشم او را درنمی‌یابند.» بلکه به این معناست که حاصل و نتیجه دیدن در آدمی پدید می‌آید که عبارت از لذت و شیدایی و عشق به اوست.
به این ترتیب روشن می‌شود که چنین تعابیری تشبیه خدا به خلق به معنای مردودش نیست؛ زیرا در این تشبیهات خدا عین مخلوق دانسته نمی‌شود و چون بشر ناگزیر از شناخت خداست و شناخت نیز جز از رهگذر همین تعابیر حسی و بشری ممکن نیست، استفاده از این تعابیر اجتناب ناپذیر است.

4. هم‌سنخی عشق الهی با عشق بشری
با نظر به این که همین مفاهیم بشری درباره خدا به کار رفته است و حتی با این مفاهیم مقایسه شده است، باید گفت که میان عشق انسان به خدا و عشق او به غیر خدا قدر مشترک و سنخیت وجود دارد. علامه طباطبای از عبارت « وَ الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبّاً لِلَّهِ(سوره بقره، آیه 165)» چنین استفاده کرده است که چون عبارت « أَشَدُّ حُبّاً لِلَّهِ» به نحو صفت تفضیلی به کار رفته، حاکی از این است که حبّ انسان به خدا با حبّ انسان به دیگران هم‌سنخ و از یک جنس است. وقتی گفته می‌شود، مؤمنان به خدا بیش‌تر از دیگران محبت دارند، معنایش این است که همان محبتی که به دیگران دارند، به خدا دارند؛ اما محبت آنان به خدا بیش‌تر است؛ به گونه‌ای که اگر محبت او به خدا با محبتش با دیگران تعارض داشت، محبت به خدا را ترجیح می‌دهند.

نظرهاي شما ( )

 (شنبه 86 مرداد 27 ساعت 6:14 عصر)

  حب مقدس و نامقدس در قرآن

یکی از دوستان حب را به طور مطلق مقدس تلقی می کند و در مقابل عشق را نامقدس. حال آن که چنین نیست. حب و عشق به طور مطلق نه مقدس اند و نه نا مقدس و قداست این دو واژه بستگی به این دارد که آیا به چه کسی یا چه چیزی تعلق پیدا می کند. ما برای نشان دادن این واقعیت در این پست واژه حب را در آیات قرآن بررسی می کنیم.

 1. اصول معناشناسی واژگان

پیش از معناشناسی واژه حب در آیات قرآن شایسته است، چند اصل معناشناختی را که در اینجا به کار می آید، یادآور شویم.

1.  1. توصیفی بودن معناشناسی

معنای واژگان متکی به تخیل ما نیست و ما از پیش خود نمی توانیم معنایی را به حلقوم واژه ای بریزیم. ما باید برای شناخت معنای هر واژه به موارد استعمال آن در میان اهل زبان و متون آنان توجه کنیم و معنایی که برای آن به دست می دهیم، مستند به موارد استعمال باشد؛ نه متکی به ذهن ما. به عبارت دیگر معناشناسی واژگان باید توصیفی و اخباری باشد؛ نه دستوری و انشائی.

1. 2. تعدد معنا در بسیاری از واژگان

چنین نیست که هر واژه ای دارای معنای واحدی باشد. بسیاری از واژگان نظیر واژه حب در استعمال مختلف به معانی مختلفی به کار می روند. از این رو درست نیست که ما یک نسخه کلی برای معنای چنین واژگانی بپیچیم و یک معنای معینی را برای آنها بیان کنیم.

1. 3. تنوع واژگان به لحاظ بار ارزشی

واژگان از نظر بار ارزشی سه نوع اند: برخی در تمام موارد استعمال بار منفی دارند؛ مثل واژه شیطان و جهنم و برخی در تمام موارد استعمال دارای بار مثبت اند؛ مانند الله و جنت و برخی نیز در برخی از موارد استعمال دارای بار منفی و در برخی از موارد استعمال دارای بار مثبت اند؛ مثل حب و عشق. به این ترتیب هرگز صحیح نیست که ما واژه حب را به طور مطلق دارای بار مثبت و واژه عشق را دارای بار منفی بدانیم.

1. 4. وابستگی معنای واژگان به موارد استعمال

هیچ واژه ای در زبان به تنهایی استعمال ندارد؛ بلکه به همراه واژگان دیگر استعمال می شوند. به تعبیر دیگر سیاقی که واژه در آن قرار می گیرد، معنای آن را مشخص می کند و صرف نظر از سیاق معنای مشخصی نمی تواند داشته باشد. اگر هم ما برای یک واژه به موارد استعمال آن توجه نمی کنیم، به این جهت نیست که ذات واژه دارای معناست؛ بلکه به این جهت است که موارد استعمال ما را به چنان معنایی توجه داده است؛ از این رو نمی توان برای معناشناسی یک واژه به طور مستقل و صرف نظر از موارد استعمالش اظهار نظر کرد.

 2. حب از نظر بار ارزشی

بار ارزشی حب بستگی دارد به این که از چه کسی و نیز به چه کسی یا چه چیزی و به چه منظور تعلق داشته باشد.

2. 1. حب مقدس

حب در موارد زیر در آیات قرآن دارای بار ارزشی مثبت است و می توان حب را در این موارد حب مقدس خواند:

الف. حب خدا به خلق: در آیاتی از قرآن افراد مؤمن محبوب خدا دانسته شده و از آنان حسب مورد به «تواب»(توبه کننده)، «متطهر»(پاکی جوینده از گناه)، «متوکل»(توکل کننده)، «متقی»(پرهیزگار)، «محسن»(نیکوکار) و «صابر»(شکیبا در راه خدا) نامیده شده اند؛ نظیر:

* إن الله یحب التوابین ویحب المتطهرین [ بقرة 222 ] ؛ خدا توبه کنندگان را دوست دارد و نیز پاکی جویندگان از گناه را.

* إن الله یحب المتوکلین [ آل عمران 159 ]  ؛ خدا توکل کنندگان به خود را دوست دارد. 

* فإن الله یحب المتقین [ آل عمران 76 ]  ؛ خدا پرهیزگاران از گناه را دوست دارد. 

* وأحسنوا إن الله یحب المحسنین [ بقرة 195 ]  ؛ نیکی کنید که خدا نیکوکاران را دوست دارد.

* والله یحب الصابرین [ آل عمران 146 ] ؛ خدا شکیبایان در راه خود را دوست دارد. 

ب. حب خلق به خدا: در آیاتی از قرآن از کسانی که حب به خدا داشته باشند، ستایش شده و اظهار گردیده است که خدا نیز به آنان حب دارد؛ نظیر:

* قل إن کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله ویغفر لکم ذنوبکم والله غفور رحیم؛ (ای پیامبر) بگو اگر خدا را دوست دارید،  از من پیروی کنید تا خدا نیز شما را دوست داشته باشد و گناهانتان را بیامرزد. خدا آمرزنده و مهربان است.[ آل عمران 31 ]

* یا أیها الذین آمنوا من یرتد منکم عن دینه فسوف یأتی الله بقوم یحبهم ویحبونه أذلة على المؤمنین أعزة على الکافرین یجاهدون فی سبیل الله ولا یخافون لومة لائم ذلک فضل الله یؤتیه من یشاء والله واسع علیم؛ ای مؤمنان اگر از دین خود برگردید، خدا قومی را خواهد آورد که دوستشان داشته باشد و آنان نیز خدا را دوست داشته باشند. بر مؤمنان نرم و بر کافران(یعنی کسانی که از روی آگاهی و اختیار کفر می ورزند)، درشت اند و در راه خدا تلاش می کنند و از سرزنش هیچ سرزنش کننده ای بیم ندارند. آن لطف خداست. به هر که خوهد لطف می کند. خدا گشاینده و داناست.  [ مائدة 54 ] 

ج. حب خلق به خلق: در آیه ذیل حب انصار به مهاجرانی را ستوده است که زحمت مهاجرت از مکه به مدینه را بر خود هموار کرده بودند و در این راه اموال خودشان را از دست داده بودند تا پیامبر اسلام(ص) را یاری کنند.

* وَ الَّذینَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإیمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَیْهِمْ وَ لا یَجِدُونَ فی صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ یُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ و کسانی از انصار که از قبل( یعنی قبل از به دست آمدن غنایم جنگ با بنی نضیر) مهاجران مکه را جای دادند و به پیامبر اسلام(ص) ایمان آوردند و در دل خود نیازی به غنایم جنگ با بنی نضیر احساس نکردند و مهاجران را بر خود در تقسیم غنایم ترجیح دادند، با این که خود به آن نیاز شدید داشتند. هر که طمع خود را نگه دارد، رستگار است.(حشر/9)

گفتنی است که تمام عنایم جنگ بنی نضیر میان مهاجران تقسیم شد، جز سه نفر از انصار که نیاز بسیار شدیدی داشتند.

د. حب خلق به پیروزی بر کافران: در آیه ذیل این که مسلمانان در جنگ احد دوست داشتند، بر مشرکان مکه پیروز شوند، خوب خوانده شده است. البته کسانی که در این جنگ فرمان پیامبر را نادیده گرفتند و سنگر خود را به منظور تصاحب عنایم رها کردند، مورد سرزنش قرار گرفته اند.

* ولقد صدقکم الله وعده إذ تحسونهم بإذنه حتى إذا فشلتم وتنازعتم فی الامر وعصیتم من بعد ما أراکم ما تحبون منکم من یرید الدنیا ومنکم من یرید الآخرة ثم صرفکم عنهم لیبتلیکم ولقد عفا عنکم والله ذو فضل على المؤمنین؛ خداوند به وعده خود عمل کرد و وقتی که شما آنان را به اذن خدا می کشتید، بر آنان پیروز کرد تا این که سست شدید و به نزاع پرداختید و سرپیچی کردید. بعد از آن که خدا آنچه را دوست داشتید، به شما نشان داده بود. برخی از شما دنیا را می خواستید و برخی از شما آخرت را. پس از آن خدا توجه شما را از آنان برگرداند تا شما را به مصیبت افکند و خدا از شما درگذشت و خدا به مؤمنان لطف دارد.  [ آل عمران 152 ]

 2. 2. حب نامقدس

حب در موارد فراوانی از آیات قرآن دارای بار ارزشی منفی و به تعبیر دیگر نامقدس خوانده شده است. چنان نیست که هر نوع از حب آدمی مقدس باشد. خدای تعالی فرمود:

* کتب علیکم القتال وهو کره لکم وعسى أن تکرهوا شیئا وهو خیر لکم وعسى أن تحبوا شیئا وهو شر لکم والله یعلم وأنتم لا تعلمون [ بقرة 216 ]؛ کارزار، اگرچه بر شما ناخوشایند باشد، بر شما واجب شد. بسا چیزی را شما دوست نداشته باشید؛ ولی برای شما بهتر باشد و بسا چیزی را دوست داشته باشید؛ اما برای شما بدتر باشد. خدا می داند و شما نمی دانید.

مهم ترین حب های نامقدسی که در آیات قرآن نام برده شده، به این قرار است:

الف. حب به بت ها: در آیه ذیل کسانی که بت ها را به عنوان شریک خدا برگزیده و آنها را دوست دارند، به عذاب الهی تهدید شده اند.

* ومن الناس من یتخذ من دون الله أندادا یحبونهم کحب الله والذین آمنوا أشد حبا لله ولو یرى الذین ظلموا إذ یرون العذاب أن القوة لله جمیعا وأن الله شدید العذاب؛ برخی از مردم چیزهایی را شریک خدا گرفته اند و آنان را مانند خدا دوست دارند؛ اما مؤمنان خدا را بسیار دوست دارند. کاش این کسانی که ستم کردند، عذاب را می دیدند. می دیدند که قدرت به طور مطلق برای خداست و خدا به سختی عذاب می کند. [ بقرة 165 ]

ب‌.  حب به ترویج فحشاء: در آیه ذیل کسانی که دوست دارند، فحشاء را ترویج کنند، به مجازات شدید در دنیا (اجرای حد قذف) و آخرت (عذاب جهنم) تهدید شده اند.

* إن الذین یحبون أن تشیع الفاحشة فی الذین آمنوا لهم عذاب ألیم فی الدنیا والآخرة؛ کسانی که دوست دارند، فحشاء را در میان مؤمنان ترویج کنند، در دنیا و آخرت عذاب دردناکی دارند.[ النور 19 ]

ج. حب به دنیا و دارایی های دنیوی: در آیاتی از قرآن دوستی دنیا و دارایی دنیوی به گونه ای که مانع یاد خدا باشد و بر آخرت ترجیح داشته باشد، مورد مذمت قرار گرفته است:

* کلا بل تحبون العاجلة [ قیامة 20 ] * وتذرون الآخرة [ قیامة 21 ]؛ این چنین نیست؛ بلکه شما دنیا را دوست دارید و آخرت را وا می نهید.

* ووهبنا لداود سلیمان نعم العبد إنه أواب [ ص 30 ] * إذ عرض علیه بالعشی الصافنات الجیاد [ ص 31 ] * فقال إنی أحببت حب الخیر عن ذکر ربی حتى توارت بالحجاب [ ص 32 ] * ردوها علی فطفق مسحا بالسوق والاعناق [ ص 33 ]؛ ما سلیمان را به داود بخشیدیم. چه خوب بنده ای بود. او بسیار توبه کننده بود. به یاد آر وقتی را که اسب های زیبایی در آخر روز بر او عرضه شد. او گفت: من مال(اسب) را دوست داشتم و آن مرا از یاد پروردگارم باز داشت تا این که خورشید پنهان شد. (او اسب ها را چنان دوست داشت که گفت:) آنها را به نزدم بیاورید تا بر ساق ها و گردن هایشان دست بکشم.

* زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنینَ وَ الْقَناطیرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ اْلأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِکَ مَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ (آل عمران/14)؛ شیطان دوستی خواسته های دنیوی مانند زنان و پسران و گنجینه های فراوان از طلا و نقره و اسب های نشان دار و چارپایان و مزرعه ها را آراسته است. آنها بهره زندگانی دنیاست و حال آن که بازگشتگاه زیبا نزد خداست.

د. حب به کافران دشمن مسلمانان: در آیاتی از قرآن دوستی مشرکان مکه یا یهودیان مدینه که دشمن مسلمانان بودند، نهی شده است:

* یا أیها الذین آمنوا لا تتخذوا آباءکم وإخوانکم أولیاء إن استحبوا الکفر على الایمان ومن یتولهم منکم فأولئک هم الظالمون [ توبة 23 ] * قل إن کان آباؤکم وأبناؤکم وإخوانکم وأزواجکم وعشیرتکم وأموال اقترفتموها وتجارة تخشون کسادها ومساکن ترضونها أحب إلیکم من الله ورسوله وجهاد فی سبیله فتربصوا حتى یأتی الله بأمره والله لا یهدی القوم الفاسقین [ توبة 24 ]؛ ای مؤمنان اگر پدران و برادران و همسران و خویشان خود را چنان چه کفر را بر ایمان ترجیح داده اند و اموالی که آنها را به دست آورده اید و تجارتی که بی رونقی آن را بیم دارید و خانه هایی را که به آنها علاقه دارید، از خدا و رسولش و تلاش در راه خدا بیش تر دوست داشته باشید، پس منتظر باشید تا خدا عذاب خودش را بفرستد. خدا قوم تبهکار را راهنمایی نمی کند.

* ها أنتم أولاء تحبونهم ولا یحبونکم وتؤمنون بالکتاب کله وإذا لقوکم قالوا آمنا وإذا خلوا عضوا علیکم الانامل من الغیظ قل موتوا بغیظکم إن الله علیم بذات الصدور [ آل عمران 119 ]؛ این یهودیانی را که شما دوست دارید ولی آنان شما را دوست ندارند و حال که شما به تمام کتاب های آسمانی ایمان دارید، هرگاه شما را دیدار کنند، می گویند: ما ایمان آورده ایم؛ اما هرگاه خلوت می گزینند، سر انگشتانشان را از خشم به شما به دهان می گزند. ای پیامبر به آنان بگو! از خشم خود بمیرید. خدا به درون سینه ها آگاه است.

هـ . حب به نامحرم به قصد کام جویی: آیه ذیل درباره حب زلیخا به یوسف است. حب او به یوسف برای این بود که از او کام جویی کند. 

* وقال نسوة فی المدینة امرأة العزیز تراود فتاها عن نفسه قد شغفها حبا إنا لنراها فی ضلال مبین [ یوسف 30 ]؛ زنان شهر گفتند: زن عزیز از جوان خدمتکارش کام خواسته است. دلش دوستی او را ربوده است. او در گمراهی آشکاری است.

چنان که ملاحظه کردید، چنان نیست که حب به طور مطلق امری مقدس باشد و حب در صورتی مقدس است که به خدا و مؤمنان به خدا تعلق بگیرد و به موجب آن خدا و آخرت ترجیح داده شود؛ اما اگر به کسی یا چیزی در مقابل خدا و آخرت تعلق بگیرد، نامقدس است.

توجه:  برای آگاهی از تلقی یکی از دوستان درباره قداست مطلق حب به کامنت های زیر مراحعه فرمایید. بدون مراجعه به لینک زیر شاید بحث این پست برای شما بی اهمیت جلوه کند.

نظرهاي شما ( )

 (چهارشنبه 86 خرداد 23 ساعت 4:23 عصر)