ناپایداری عشق های دنیوی و پایداری عشق الهی

 من زمانی حدیثی را از امام رضا(ع) یافتم، مبنی بر این که از اخلاق انبیاء کثرة الطروقة (بسیار آمیزش) است (وسائل الشیعة، 20/103)، این سئوال برایم پیش آمد که مگر انبیاء شهوت ران بودند که بسیار آمیزش می کردند. آنگاه پیش خود می گفتم، شاید چنین حدیثی جعلی باشد؛ اما وقتی دریافتم، کثرت آمیزش به تنفر از آن کشیده می شود، حکمت این حدیث را دریافتم.

تصور می کنم، انبیاء مثل سایر افراد بشر بودند و از همان قوا و شهوات طبیعی که همه افراد بشر دارند، برخوردار بودند. اما در عین حال، نمی خواستند، این قوا و شهوات مانع عبادت و عشق الهی اشان بشود. اگر نیازها و شهوات دنیوی قطره قطره و در فواصل طولانی جواب داده شود، اشباع نمی شوند و همچنان آن شهوات و نیازها هست؛ اما اگر پی در پی و مکرر شود، به حد اشباع می رسد و افزون بر آن زدگی و تنفر ایجاد می کند. به همین رو، ظاهراً انبیاء برای کشتن شهوات و لذات دنیوی، آنها را به حد اشباع می رساندند که دیگر مانعی برای عبادت و عشق الهی اشان نباشد.

لذات و عشق های دنیوی این گونه است که وقتی مکرر شود، از بین می رود. روزی از نزد یکی از همسایگان گذر می کردم، پرسید: می گویند: در بهشت عسل است. مگر آدم چقدر می تواند عسل بخورد؟ آدم اگر برایش یکبار و دو بار عسل بیاورند، می خورد؛ اما اگر بار سوم بخواهند برایش عسل بیاورند، خواهد گفت: مرگ را بیار و عسل را نیار. آری او تصور کرده بود، عسل های بهشتی هم مثل عسل های دنیوی است که پس از یکی دو بار خوردن زدگی به بار بیاورد.

عشق و لذت عبادت خدا مثل عسل بهشتی است. هرچه هم مکرر شود، سیری و زدگی نمی آورد. بلکه میل و هوس را می افزاید. البته عبادتی منظور است که صرف خم و راست شدن و بر زبان راندن یک سری الفاظ خشک و بی روح نباشد؛ بلکه عبادتی منظور است که بسان گفتگوی یک عاشق دورمانده از معشوقش باشد که پس از هجران بسیار به معشوقش رسیده و با او سخن می گوید. سراسر وجودش عشق و تپیدن قلب و ریختن اشک است. چنین عبادتی هرچه افزون تر شود، بیش تر میل به عبادت پیدا می شود. من مکرر این عشق فزاینده را به افزایش تشنگی حاصل از نوشیدن آب شور تشبیه می کنم که هرچه بیش تر نوشیده شود، بیش تر تشنگی می آفریند.

***

یکی از دوستان پس از نگارش این پست سخن ذیل را در نقد نوشته است:

 این استدلال غیر منطقی و عقلانی است . چرا که انبیا این نیاز رو برای برهم زدن قاعده نظام تکوینی با تکرارش از بین نمیبردند. چرا که در احادیث نبوی عشق به همسر و خوابیدن با او مورد توجه بوده است ‏. بهتر است در استدلال هایمان کمی باندیشیم و اجتهاد نکنیم.

 من نیز نکات را در پاسخ بیان کرده ام:

1. این که یک استدلال آیا منطقی و عقلانی هست یا نه، معیار می خواهد و به اذواق افراد نمی تواند متکی باشد. به نظر می رسد، استدلالی منطقی و عقلانی است که هم ماده استدلال معتبر باشد و هم صورت آن. باید این دوستمان مشخص می کرد، اشکال استدلال در کجاست. آیا در صورت استدلال است یا ماده آن؟

این که هر نیاز مادی و حیوانی وقتی مکرر و پی در پی جواب داده شود، اشباع و زدگی حاصل می گردد، امری بدیهی است. نیز این که یکی از نیازهای مادی و حیوانی نیاز جنسی است، باز امری بدیهی است. این که نتیجه آن این باشد که پس نیاز جنسی با آمیزش مکرر و پی در پی زدگی و تنفر پدید می آورد، نیز کاملاً با دو مقدمه ملازمه منطقی دارد و یک قیاس منطقی را تشکیل می دهد. بنابراین استدلال منطقی است.

نیز این که انبیاء نیز در چنین نیازی و نتایج مترتب بر آن با سایر بشر یکسان اند، صریح قرآن است که فرمودند: انا بشر مثلکم.

نیز این که برآوردن نیاز جنسی و اشباع آن مانع از هوس رانی می شود و آدمی را برای عبادت خدا مهیا می کند، روشن و مطابق آیات و روایات است. در قرآن آمده است: أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَةَ الصِّیامِ الرَّفَثُ إِلى نِسائِکُمْ هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ(بقره، 187)؛ در شب روزه آمیزش با زنانتان حلال شده است. آنان لباس شما و شما لباس آنان هستید.

2. مقام بحث علمی مقام استدلال است؛ نه توصیه اخلاقی. قاطی کردن بحث علمی با احساسات و از مقام بالا به پایین امر به اندیشیدن کردن موجب تباهی بحث علمی می شود.

3. اجتهاد به معنای تلاش برای استنتاج از متون دینی هرگز مذموم نیست. نهایت این است که ممکن است، کسی در اجتهادش مصاب نباشد و به حق اصابت نکند؛ اما همچنان به تصریح روایت مأجور است. آنچه که مذموم است، تفسیر بدون شاهد و دلیل معتبر است.  

نظرهاي شما ( )

 (شنبه 89 آذر 27 ساعت 6:54 صبح)