صوت حزین، چخماق عشق

چخماق و در اصل چقماق یک لفظ ترکی است که آن را به گونه های مختلف معنا کرده اند؛ نظیرآتش زنه، آتش افروزنه، آتش باره، آتش گیره، آتش پرک (آنندراج ). آن عبارت از سنگ یا قطعه آهنی است که به سنگ دیگر زنند و از آن آتش جهد و برای آتش افروختن به کار گرفته می شود.

تلقی من این است که عشق بازی با خدا جز با گریه به اوج نمی رسد. برای گریستن شاید بتوان از ابزارهای گوناگونی بهره برد؛ اما به نظر من اگر بخواهیم به طریق ارادی گریه خودمان را دربیاوریم، راهش برآوردن صوت حزین است. با صدای حزن آور یک شعر یا یک دعا و یک آیه عاشقانه یا ترهیبی یا ترغیبی را خواندن بسان چخماقی است که با آن می توان شعله مقدسی را در دل برافروخت و دانه های عسلگون عشق الهی را که از چشم ها بر می آید، به کام دل ریخت. بی جهت نیست که کتب آسمانی چه قرآن و چه تورات و چه انجیل به صوت حزین نازل شده است؛ چنان که:

امام صادق(ع) فرمود: «إن الله تبارک وتعالى أوحى إلى موسى بن عمران علیه السلام، أن إذا وقفت بین یدی فقف موقف الذلیل الفقیر، وإذا قرأت التوراة فأسمعنیها بصوت حزین، وکان موسى علیه السلام، إذا قرأ کانت قرائته حزنا، وکأنما یخاطب انسانا؛ خداوند به حضرت موسی(ع) وحی کرد که چون در برابر من قرار گرفتی، چنان آدم خوار و تهیدست باش، و هرگاه تورات را می خوانی، با صدای اندوهگین آن را به من بشنوان. حضرت موسی(ع) نیز هرگاه می خواند، خواندنش اندوهگین بود؛ چنان (واقعی می خواند ) گویا به آدمی خطاب می کند» (الکافی - الشیخ الکلینی - ج 2 - ص 615؛ الدعوات - قطب الدین الراوندی - ص 23 – 24)

احتمالاً مراد از موسی در قسمت اخیر حدیث مذکور امام موسی کاظم(ع) باشد؛ چنان که حفص گوید: «ما رأیت أحدا أشد خوفا على نفسه من موسى بن جعفر علیه السلام ولا أرجى للناس منه وکانت قراءته حزنا فإذا قرأ فکأنه یخاطب إنسانا؛ هیچ کسی را ترساتر بر خود از امام کاظم(ع) و هیچ کس از مردم را امیدوارتر از او ندیدم. قرآن خواندنش با اندوه بود. هرگاه می خواند، (چنان می خواند که) گویا آدمی را مورد خطاب قرار می دهد.» (وسائل الشیعة (آل البیت) - الحر العاملی - ج 6 - ص 208 - 209) 

در حدیث قدسی خطاب به حضرت عیسی آمده است: «یا عیسى ابک على نفسک فی الخلوات وانقل قدمیک إلى مواقیت الصلوات واسمعنی لذاذة نطقک بذکری فإن صنیعی إلیک حسن؛ ای عیسی در خلوت ها بر حال خود گریه کن و عبادتگاه ها گام نه و لذت صدایت را به من بشنوان. بدان که رفتارم با تو نیکوست» (الکافی - الشیخ الکلینی - ج 8 - ص 133).

نیز آمده است: «واقرأ کتابی وأنت طاهر واسمعنی منک صوتا حزینا؛ و کتاب من را با حالت طاهر بخوان و صدای اندوهگینت را به من بشنوان» (الکافی - الشیخ الکلینی - ج 8 - ص 135؛ الأمالی - الشیخ الصدوق - ص 610)

همچنین آمده است: «یا عیسى ادعنی دعاء الغریق الحزین الذی لیس له مغیث؛ ای عیسی، مرا چون آدم غریق اندوهگینی بخوان که هیچ فریادرسی ندارد». (الکافی - الشیخ الکلینی - ج 8 - ص 138)

نیز امام صادق(ع) فرمود: «إن القرآن نزل بالحزن فاقرؤوه بالحزن؛ قرآن با اندوه نازل شد؛ پس آن را با اندوه بخوان» (الکافی - الشیخ الکلینی - ج 2 - ص 614؛ وسائل الشیعة (آل البیت) - الحر العاملی - ج 6 - ص 208)

سعد بن ابی وقاص آورده است که پیامبر اسلام(ص) فرمود: «إن القرآن نزل بالحزن، فإذا قرأتموه فابکوا، فإن لم تبکوا فتباکوا وتغنوا به؛ قرآن با حزن نازل شده است؛ از این رو، هرگاه آن را می خوانی، گریه کن. اگر گریه ات نگرفت، حالت گریه به خود بگیر و با گریه صدا بر آور». (کفایة الأحکام - المحقق السبزواری - ج 1 - ص 432).

به این ترتیب، اگر می خواهیم گریه کنیم، راهش ساده است، با صدای حزن انگیز خدا را صدا کنیم. یک شعر یا دعای عاشقانه را با ناله سر دهیم. اگرچه ابتدا با تکلف باشد؛ اما وقتی ادامه پیدا کند، قلب هم با صدا همراه می شود و چشم ها نیز با آن همراهی می کند و قطره های اشک چون جرعه های عشق به کام دل سرازیر می شود.

التماس دعا

نظرهاي شما ( )

 (یکشنبه 90 بهمن 9 ساعت 2:1 عصر)

  حزن و عشق

گفتمانی را که اینک ملاحظه می کنید، راجع به رابطه حزن و غربت و مصیبت با عشق است.

g: سلام استاد
واقعا در تحیر از جهان آفرینشم و البته گاهی بعضی چیزها باعث می شود که بیشتر به یاد خدا بیفتم و بالطبع به یاد زیبایی و غیر قابل درک بودن هر آنچه که هست و این تحیر مرا می برد به انجا که حقیقتاً جهان، من، خدا، تولد و مرگ و دوست داشتن و.... این همه چیستند؟ و نهایتاً می رسم به قیامت و این که آنجا اوج زیبایی و ایمان و محو شدن و نیست شدن در اوست و... و بعد احساس غربت می کنم، غربت و غریبی عجیب و اینجاست که مرگ را آرزو می کنم و مشتاق می شوم تا ببینم او را، و احساس می کنم که آنجاست که می توانم هر آنچه را که هست بیشتر بفهمم.
استاد تلقی شما از این چیست؟

J  : سلام
نامه اتان را خواندم. دل حزین و غریب، چشم گریان و دل بریده از دنیا طلاست. دلخوشی به دنیا گول خوردگی است.
ما تا هر وقتی که دلمان غریب و حزین است، آزاده ایم، خالصیم، عاشقیم، مقرب درگاهیم
یاد مرگ یعنی یاد واقعیت. یعنی پی بردن به سراب دنیا. یعنی رهایی. یعنی اخلاص. یعنی شروع بهشت در همین دنیا
آدم های بهشتی یعنی آدم های خالص. یعنی آدم های باصفا. یعنی آدم های عاشق.
من نظرم این است که باید غربت و حزن ملکه امان باشد. برنامه روزانه و بلکه همه لحظه مان باشد. ما هر وقت که حزین و غریب نیستیم، آدم بدی هستیم، اسیر هوا و هوس و شیطانیم، فریبکاریم، دغلبازیم، خیانتکاریم، دزدیم، خصم آدم ها هستیم.
خدا کسی را که دوستش داشته باشه، دنیا را بهش نمی ده. محرومش می کنه. در تنگنایش قرار می ده. به بلایش می افکنه. تا این که عاشقش کنه.
الهی سینه ای ده آتش افروز / در آن سینه دلی و آن دل همه سوز
هر آن دل را که سوزی نیست دل نیست / دل افسرده غیر از آب و گل نیست
دلم پر شعله گردان سینه پر دود / زبانم کن به گفتن آتش آلود
کرامت کن درونی دردپرورد / دلی در وی درون درد و برون درد
به سوزی ده کلامم را روایی / کز آن گرمی کند آتش گدایی
دلم را داغ عشقی بر جبین نه / زبانم را بیان آتشین ده
سخن کز سوز دل تابی ندارد / چکد گر آب از او آبی ندارد
دلی افسرده دارم سخت بی نور / چراغی زو به غایت روشنی دور
بده گرمی دل افسرده ام را / فروزان کن چراغ مرده ام را
ندارد راه فکرم روشنایی / ز لطفت پرتوی دارم گدایی
اگر لطف تو نبود پرتو انداز / کجا فکر و کجا گنجینه راز
ز گنج راز در هر کنج سینه / نهاده خازن تو صد دفینه
ولی لطف تو گر نبود به صد رنج / پشیزی کس نیابد زان همه گنج
چو در هر گنج صد گنجینه داری / نمی خوهم که نومیدی گذاری
به راه این امید پیچ در پیچ / مرا لطف تو میابد دگر هیچ

 
g: خیلی قشنگ بود آنچه که می فرمایید؛ اما من نمیدا نم که کجام.
شاید که من به آن حدی که باید نرسیدم که گاهی چنین احساسی را به دیگران ابراز می کنم چقدر قشگنه گفته هاتون.
اما من احساس می کنم چیزی داره سرم می یاد که فکر می کنم تاب تحمل آن را ندارم. از پس خودم بر نمی آیم.
استاد برام دعا کنید.

در پی نگارش این پست گفتمانی دیگر صورت گرفته است، به این شرح:
y  : استاد پس جای شادی در زندگی کجاست؟
j  : عشق یعنی شادی
y  : آخه می گید دل باید حزین باشه این دو با هم نمی خونه. دو احساس متضاد در یک جا. این که حزین وغریب نیستیم، ادم های بدی هستیم، یه مقدار درست به نظر نمی رسه.
j  : ریشه عشق حزنه. از حزن به عشق می توان رسید.
y  : استاد ولی عشق شادی اوره
j  : خودت تجربه کرده ای.
y  : چی را؟
j  : وقتی خیلی دلت گرفته و بعد اشک می ریزی به یک آرامش و عشق لذیذی دست می یابی.
y  : این را قبول دارم. راست می گید؛ ولی همیشگی که نیست
j  : چرا همیشگی است. اگر همیشه محزون باشی، همیشه عاشقی.
y  : منظورم اینه که همیشه این حالت به ما دست نمی ده. استاد آخه نمی شه هم که همیشه محزون باشی.
j  : ابتدا حاله بعد ملکه می شه
y  : نمی گن این افسردگی داره
j  : چرا نمی شه. کجا عشق افسردگی داره؟
y  : مگه نمی گن مؤمن شادی اش در صورتش است؟
j  : بله حزنه فی قلبه و بشره فی وجهه. حزن و عشق به هم آمیخته است.
y  : خب این اره. اگه ادم بتونه این جور باشه خوبه.
j  : خب فعلا خدا حافظ

نظرهاي شما ( )

 (چهارشنبه 89 بهمن 20 ساعت 1:45 عصر)