حب مقدس و نامقدس در قرآن

یکی از دوستان حب را به طور مطلق مقدس تلقی می کند و در مقابل عشق را نامقدس. حال آن که چنین نیست. حب و عشق به طور مطلق نه مقدس اند و نه نا مقدس و قداست این دو واژه بستگی به این دارد که آیا به چه کسی یا چه چیزی تعلق پیدا می کند. ما برای نشان دادن این واقعیت در این پست واژه حب را در آیات قرآن بررسی می کنیم.

 1. اصول معناشناسی واژگان

پیش از معناشناسی واژه حب در آیات قرآن شایسته است، چند اصل معناشناختی را که در اینجا به کار می آید، یادآور شویم.

1.  1. توصیفی بودن معناشناسی

معنای واژگان متکی به تخیل ما نیست و ما از پیش خود نمی توانیم معنایی را به حلقوم واژه ای بریزیم. ما باید برای شناخت معنای هر واژه به موارد استعمال آن در میان اهل زبان و متون آنان توجه کنیم و معنایی که برای آن به دست می دهیم، مستند به موارد استعمال باشد؛ نه متکی به ذهن ما. به عبارت دیگر معناشناسی واژگان باید توصیفی و اخباری باشد؛ نه دستوری و انشائی.

1. 2. تعدد معنا در بسیاری از واژگان

چنین نیست که هر واژه ای دارای معنای واحدی باشد. بسیاری از واژگان نظیر واژه حب در استعمال مختلف به معانی مختلفی به کار می روند. از این رو درست نیست که ما یک نسخه کلی برای معنای چنین واژگانی بپیچیم و یک معنای معینی را برای آنها بیان کنیم.

1. 3. تنوع واژگان به لحاظ بار ارزشی

واژگان از نظر بار ارزشی سه نوع اند: برخی در تمام موارد استعمال بار منفی دارند؛ مثل واژه شیطان و جهنم و برخی در تمام موارد استعمال دارای بار مثبت اند؛ مانند الله و جنت و برخی نیز در برخی از موارد استعمال دارای بار منفی و در برخی از موارد استعمال دارای بار مثبت اند؛ مثل حب و عشق. به این ترتیب هرگز صحیح نیست که ما واژه حب را به طور مطلق دارای بار مثبت و واژه عشق را دارای بار منفی بدانیم.

1. 4. وابستگی معنای واژگان به موارد استعمال

هیچ واژه ای در زبان به تنهایی استعمال ندارد؛ بلکه به همراه واژگان دیگر استعمال می شوند. به تعبیر دیگر سیاقی که واژه در آن قرار می گیرد، معنای آن را مشخص می کند و صرف نظر از سیاق معنای مشخصی نمی تواند داشته باشد. اگر هم ما برای یک واژه به موارد استعمال آن توجه نمی کنیم، به این جهت نیست که ذات واژه دارای معناست؛ بلکه به این جهت است که موارد استعمال ما را به چنان معنایی توجه داده است؛ از این رو نمی توان برای معناشناسی یک واژه به طور مستقل و صرف نظر از موارد استعمالش اظهار نظر کرد.

 2. حب از نظر بار ارزشی

بار ارزشی حب بستگی دارد به این که از چه کسی و نیز به چه کسی یا چه چیزی و به چه منظور تعلق داشته باشد.

2. 1. حب مقدس

حب در موارد زیر در آیات قرآن دارای بار ارزشی مثبت است و می توان حب را در این موارد حب مقدس خواند:

الف. حب خدا به خلق: در آیاتی از قرآن افراد مؤمن محبوب خدا دانسته شده و از آنان حسب مورد به «تواب»(توبه کننده)، «متطهر»(پاکی جوینده از گناه)، «متوکل»(توکل کننده)، «متقی»(پرهیزگار)، «محسن»(نیکوکار) و «صابر»(شکیبا در راه خدا) نامیده شده اند؛ نظیر:

* إن الله یحب التوابین ویحب المتطهرین [ بقرة 222 ] ؛ خدا توبه کنندگان را دوست دارد و نیز پاکی جویندگان از گناه را.

* إن الله یحب المتوکلین [ آل عمران 159 ]  ؛ خدا توکل کنندگان به خود را دوست دارد. 

* فإن الله یحب المتقین [ آل عمران 76 ]  ؛ خدا پرهیزگاران از گناه را دوست دارد. 

* وأحسنوا إن الله یحب المحسنین [ بقرة 195 ]  ؛ نیکی کنید که خدا نیکوکاران را دوست دارد.

* والله یحب الصابرین [ آل عمران 146 ] ؛ خدا شکیبایان در راه خود را دوست دارد. 

ب. حب خلق به خدا: در آیاتی از قرآن از کسانی که حب به خدا داشته باشند، ستایش شده و اظهار گردیده است که خدا نیز به آنان حب دارد؛ نظیر:

* قل إن کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله ویغفر لکم ذنوبکم والله غفور رحیم؛ (ای پیامبر) بگو اگر خدا را دوست دارید،  از من پیروی کنید تا خدا نیز شما را دوست داشته باشد و گناهانتان را بیامرزد. خدا آمرزنده و مهربان است.[ آل عمران 31 ]

* یا أیها الذین آمنوا من یرتد منکم عن دینه فسوف یأتی الله بقوم یحبهم ویحبونه أذلة على المؤمنین أعزة على الکافرین یجاهدون فی سبیل الله ولا یخافون لومة لائم ذلک فضل الله یؤتیه من یشاء والله واسع علیم؛ ای مؤمنان اگر از دین خود برگردید، خدا قومی را خواهد آورد که دوستشان داشته باشد و آنان نیز خدا را دوست داشته باشند. بر مؤمنان نرم و بر کافران(یعنی کسانی که از روی آگاهی و اختیار کفر می ورزند)، درشت اند و در راه خدا تلاش می کنند و از سرزنش هیچ سرزنش کننده ای بیم ندارند. آن لطف خداست. به هر که خوهد لطف می کند. خدا گشاینده و داناست.  [ مائدة 54 ] 

ج. حب خلق به خلق: در آیه ذیل حب انصار به مهاجرانی را ستوده است که زحمت مهاجرت از مکه به مدینه را بر خود هموار کرده بودند و در این راه اموال خودشان را از دست داده بودند تا پیامبر اسلام(ص) را یاری کنند.

* وَ الَّذینَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإیمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَیْهِمْ وَ لا یَجِدُونَ فی صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ یُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ و کسانی از انصار که از قبل( یعنی قبل از به دست آمدن غنایم جنگ با بنی نضیر) مهاجران مکه را جای دادند و به پیامبر اسلام(ص) ایمان آوردند و در دل خود نیازی به غنایم جنگ با بنی نضیر احساس نکردند و مهاجران را بر خود در تقسیم غنایم ترجیح دادند، با این که خود به آن نیاز شدید داشتند. هر که طمع خود را نگه دارد، رستگار است.(حشر/9)

گفتنی است که تمام عنایم جنگ بنی نضیر میان مهاجران تقسیم شد، جز سه نفر از انصار که نیاز بسیار شدیدی داشتند.

د. حب خلق به پیروزی بر کافران: در آیه ذیل این که مسلمانان در جنگ احد دوست داشتند، بر مشرکان مکه پیروز شوند، خوب خوانده شده است. البته کسانی که در این جنگ فرمان پیامبر را نادیده گرفتند و سنگر خود را به منظور تصاحب عنایم رها کردند، مورد سرزنش قرار گرفته اند.

* ولقد صدقکم الله وعده إذ تحسونهم بإذنه حتى إذا فشلتم وتنازعتم فی الامر وعصیتم من بعد ما أراکم ما تحبون منکم من یرید الدنیا ومنکم من یرید الآخرة ثم صرفکم عنهم لیبتلیکم ولقد عفا عنکم والله ذو فضل على المؤمنین؛ خداوند به وعده خود عمل کرد و وقتی که شما آنان را به اذن خدا می کشتید، بر آنان پیروز کرد تا این که سست شدید و به نزاع پرداختید و سرپیچی کردید. بعد از آن که خدا آنچه را دوست داشتید، به شما نشان داده بود. برخی از شما دنیا را می خواستید و برخی از شما آخرت را. پس از آن خدا توجه شما را از آنان برگرداند تا شما را به مصیبت افکند و خدا از شما درگذشت و خدا به مؤمنان لطف دارد.  [ آل عمران 152 ]

 2. 2. حب نامقدس

حب در موارد فراوانی از آیات قرآن دارای بار ارزشی منفی و به تعبیر دیگر نامقدس خوانده شده است. چنان نیست که هر نوع از حب آدمی مقدس باشد. خدای تعالی فرمود:

* کتب علیکم القتال وهو کره لکم وعسى أن تکرهوا شیئا وهو خیر لکم وعسى أن تحبوا شیئا وهو شر لکم والله یعلم وأنتم لا تعلمون [ بقرة 216 ]؛ کارزار، اگرچه بر شما ناخوشایند باشد، بر شما واجب شد. بسا چیزی را شما دوست نداشته باشید؛ ولی برای شما بهتر باشد و بسا چیزی را دوست داشته باشید؛ اما برای شما بدتر باشد. خدا می داند و شما نمی دانید.

مهم ترین حب های نامقدسی که در آیات قرآن نام برده شده، به این قرار است:

الف. حب به بت ها: در آیه ذیل کسانی که بت ها را به عنوان شریک خدا برگزیده و آنها را دوست دارند، به عذاب الهی تهدید شده اند.

* ومن الناس من یتخذ من دون الله أندادا یحبونهم کحب الله والذین آمنوا أشد حبا لله ولو یرى الذین ظلموا إذ یرون العذاب أن القوة لله جمیعا وأن الله شدید العذاب؛ برخی از مردم چیزهایی را شریک خدا گرفته اند و آنان را مانند خدا دوست دارند؛ اما مؤمنان خدا را بسیار دوست دارند. کاش این کسانی که ستم کردند، عذاب را می دیدند. می دیدند که قدرت به طور مطلق برای خداست و خدا به سختی عذاب می کند. [ بقرة 165 ]

ب‌.  حب به ترویج فحشاء: در آیه ذیل کسانی که دوست دارند، فحشاء را ترویج کنند، به مجازات شدید در دنیا (اجرای حد قذف) و آخرت (عذاب جهنم) تهدید شده اند.

* إن الذین یحبون أن تشیع الفاحشة فی الذین آمنوا لهم عذاب ألیم فی الدنیا والآخرة؛ کسانی که دوست دارند، فحشاء را در میان مؤمنان ترویج کنند، در دنیا و آخرت عذاب دردناکی دارند.[ النور 19 ]

ج. حب به دنیا و دارایی های دنیوی: در آیاتی از قرآن دوستی دنیا و دارایی دنیوی به گونه ای که مانع یاد خدا باشد و بر آخرت ترجیح داشته باشد، مورد مذمت قرار گرفته است:

* کلا بل تحبون العاجلة [ قیامة 20 ] * وتذرون الآخرة [ قیامة 21 ]؛ این چنین نیست؛ بلکه شما دنیا را دوست دارید و آخرت را وا می نهید.

* ووهبنا لداود سلیمان نعم العبد إنه أواب [ ص 30 ] * إذ عرض علیه بالعشی الصافنات الجیاد [ ص 31 ] * فقال إنی أحببت حب الخیر عن ذکر ربی حتى توارت بالحجاب [ ص 32 ] * ردوها علی فطفق مسحا بالسوق والاعناق [ ص 33 ]؛ ما سلیمان را به داود بخشیدیم. چه خوب بنده ای بود. او بسیار توبه کننده بود. به یاد آر وقتی را که اسب های زیبایی در آخر روز بر او عرضه شد. او گفت: من مال(اسب) را دوست داشتم و آن مرا از یاد پروردگارم باز داشت تا این که خورشید پنهان شد. (او اسب ها را چنان دوست داشت که گفت:) آنها را به نزدم بیاورید تا بر ساق ها و گردن هایشان دست بکشم.

* زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنینَ وَ الْقَناطیرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ اْلأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِکَ مَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ (آل عمران/14)؛ شیطان دوستی خواسته های دنیوی مانند زنان و پسران و گنجینه های فراوان از طلا و نقره و اسب های نشان دار و چارپایان و مزرعه ها را آراسته است. آنها بهره زندگانی دنیاست و حال آن که بازگشتگاه زیبا نزد خداست.

د. حب به کافران دشمن مسلمانان: در آیاتی از قرآن دوستی مشرکان مکه یا یهودیان مدینه که دشمن مسلمانان بودند، نهی شده است:

* یا أیها الذین آمنوا لا تتخذوا آباءکم وإخوانکم أولیاء إن استحبوا الکفر على الایمان ومن یتولهم منکم فأولئک هم الظالمون [ توبة 23 ] * قل إن کان آباؤکم وأبناؤکم وإخوانکم وأزواجکم وعشیرتکم وأموال اقترفتموها وتجارة تخشون کسادها ومساکن ترضونها أحب إلیکم من الله ورسوله وجهاد فی سبیله فتربصوا حتى یأتی الله بأمره والله لا یهدی القوم الفاسقین [ توبة 24 ]؛ ای مؤمنان اگر پدران و برادران و همسران و خویشان خود را چنان چه کفر را بر ایمان ترجیح داده اند و اموالی که آنها را به دست آورده اید و تجارتی که بی رونقی آن را بیم دارید و خانه هایی را که به آنها علاقه دارید، از خدا و رسولش و تلاش در راه خدا بیش تر دوست داشته باشید، پس منتظر باشید تا خدا عذاب خودش را بفرستد. خدا قوم تبهکار را راهنمایی نمی کند.

* ها أنتم أولاء تحبونهم ولا یحبونکم وتؤمنون بالکتاب کله وإذا لقوکم قالوا آمنا وإذا خلوا عضوا علیکم الانامل من الغیظ قل موتوا بغیظکم إن الله علیم بذات الصدور [ آل عمران 119 ]؛ این یهودیانی را که شما دوست دارید ولی آنان شما را دوست ندارند و حال که شما به تمام کتاب های آسمانی ایمان دارید، هرگاه شما را دیدار کنند، می گویند: ما ایمان آورده ایم؛ اما هرگاه خلوت می گزینند، سر انگشتانشان را از خشم به شما به دهان می گزند. ای پیامبر به آنان بگو! از خشم خود بمیرید. خدا به درون سینه ها آگاه است.

هـ . حب به نامحرم به قصد کام جویی: آیه ذیل درباره حب زلیخا به یوسف است. حب او به یوسف برای این بود که از او کام جویی کند. 

* وقال نسوة فی المدینة امرأة العزیز تراود فتاها عن نفسه قد شغفها حبا إنا لنراها فی ضلال مبین [ یوسف 30 ]؛ زنان شهر گفتند: زن عزیز از جوان خدمتکارش کام خواسته است. دلش دوستی او را ربوده است. او در گمراهی آشکاری است.

چنان که ملاحظه کردید، چنان نیست که حب به طور مطلق امری مقدس باشد و حب در صورتی مقدس است که به خدا و مؤمنان به خدا تعلق بگیرد و به موجب آن خدا و آخرت ترجیح داده شود؛ اما اگر به کسی یا چیزی در مقابل خدا و آخرت تعلق بگیرد، نامقدس است.

توجه:  برای آگاهی از تلقی یکی از دوستان درباره قداست مطلق حب به کامنت های زیر مراحعه فرمایید. بدون مراجعه به لینک زیر شاید بحث این پست برای شما بی اهمیت جلوه کند.

نظرهاي شما ( )

 (چهارشنبه 86 خرداد 23 ساعت 4:23 عصر)

  مقام حضرت عشق علیه السلام

یک برادر دوست‌داشتنی نمی دانم کجا مطلبی را یافته و چندان از آن برآشفته شده است که سخت به عشق و عاشقی تازیده است.

ابتدا سخن او را نقل می کنم و سپس توضیحاتی را می آورم.

مسخره تر اینکه یکی میگه این کار فقه نیست کار عشقه!!! ای لعنت به این فرهنگ صوفیانه و عشق و عاشقی که هرجا انحرافی می بینیم یه سرش توی آخور این صوفیه است... آخه عشق دیگه چیه؟ ما عبدیم و بنده و اوست مولا... در فرهنگ اهل بیت(ع) عشق و عاشقی و این مزخرفات جایی نداره و ضمنا هیچ چیزی نیست که بگیم کار فقه نیست!

در جای دیگر فرموده است: 

یکی دیگه میاد با خدا عشق بازی می کنه انگار خدا رو بغل کرده (معاذالله)

  در زمینه این متن چند نکته را در ذیل بیان می کنم:

1. زبان عاشقی

شما به تندی و تیزی نیش قلم این برادر خوبمان نگاه نکنید، به دلش نگاه کنید. او هر چند بفرماید: عشق و عاشقی مزخرف است؛ اما ته دلش می گوید: من عاشقم. دلیلم چیست؟ دلیلم همین وبلاگ نویسی اوست. مگر کسی به او پول و جاه و مقامی می دهد که برای آن بنویسد و به تعبیر خودش اعصابش خورد شود و گرفتاری چندساعته پیدا کند؟ بیان او را ملاحظه بفرمایید:

چرا باید کار به جایی برسه که دیدن یک وبلاگ غیر مذهبی موجب آرامش و دیدن یک وبلاگ مذهبی موجب اعصاب خوردی و گرفتاری چند ساعته امثال حقیر بشه برای رفع شبهات و بدعات؟

 در روایت است که الاعمال بالنیات: اعمال هرکسی را با تکیه به نیتش پاداش می دهند. این برادرمان نیت خوبی دارد و حتماً خدای تعالی او را مأجور خواهد گرداند. من درباره زبان عاشقی به همین اشاره بسنده می کنم و می گویم: هرچه از دوست رسد، نیکوست. ان شاء الله در پست دیگری به تفصیل سخن خواهم گفت.

2. تهی بودن تصوف از عشق

من در حد آشنایی ام با تصوف در آن عشقی که دل من را کامیاب کند، نیافتم. من تا حدی سخن دوستمان را تأیید می کنم. برای نمونه یک قصه ای را که برای خودم اتفاق افتاده است، برای شما نقل می کنم.

یک روزی از مسجد باب الجنه از نزد یکی از علمای اهل حال برمی گشتم و با یکی از دوستانم به نام آقای ایزدخواه در یک تاکسی سوار شدم. من به دوستم گفتم: خوشا به حال تو که ایزدخواهی. از خدا بخواه که ما هم ایزدخواه بشویم. در حین گفتگوهایی این گونه بودیم که آقای راننده که سبیل بلندی داشت، به ما رو کرد و گفت: شما هم که اهل حالید. و بعد خودش را معرفی کرد و گفت: من از دراویش گنابادی هستم. تا آنجا که گفت: ما هر عصر جمعه در حسینیه شریعت جلسه داریم و آدرس آنجا را به ما داد. من کنجکاو شدم و عصر جمعه قبل از نماز به حسینیه رفتم. دیدم: یکی یکی این آقایان سبیل کلفت ها وارد می شوند و بدون هیچ سر و صدایی در حسینیه می نشیندند. موقع نماز هرکسی به طور جدا جدا شروع کردند، یک نماز نک گنجشکی به جا آوردن. من هم یک نمازی که هرگز به دلم نچسبید و مجبور شدم، بعد اعاده کنم، به جا آوردم. بعد از نماز یک نفری با یک صدای ناخوشایند مدحی را درباره علی(ع) خواند و پس از آن یک نفری یک صفحه از کتابی صوفیانه را با اغلاط و لکنت های فراوان خواند. این کتاب شامل نامه هایی بود که صوفی ها به قطبشان ارسال کرده بودند و پاسخ هایی بود که او به آن نامه ها داده بود. این نامه ها و پاسخ ها درباره سنت های صوفیانه بود. باز یک نفر دیگری با صدای ناخوشایندی مدحی درباره علی خواند و پذیرایی کردند و بعد رفتند. من که دلم نچسبید و هیچ چیزی نخوردم و بعد بسیار پشیمان شدم که چرا وقتم را تلف کردم و به اینجا آمدم.

در جلسه آنها نه قرآن و نه حدیث و نه رساله عملی مراجع و نه عشق و حال معنوی به چشم نمی خورد. من پیش خود خدا را شکر کردم که ما را با آیات نورانی قرآن و احادیث گهربار اهل بیت و ادعیه عاشقانه ائمه مثل مناجات خمسه عشر، دعای کمیل، دعای ابوحمزه و مناجات شعبانیه آشنا و محشور کرده است و عشق و حالی که به ما دست می دهد، با هیچ چیز دیگری به دست نمی آید . نمی دانم، این بندگان خدا دلشان را به چه چیزی خوش کرده اند؟ آن دلدادگی های ما در مجالس دعا و زیارت کجا و این بی حس و حالی و بی خاصیتی آنها در این مکان ها کجا. یکی از رفقا به نام دکتر احمد عابدی می گفت: اینان برای جذب افراد به هر نفری که به آنها ملحق شود، حدود پنج میلیون تومان پول می دهند. نمی دانم. خدا همه ما را از این گرفتاری‌ها نجات بدهد.

3. ارزشی بودن لفظ عشق

عشق یعنی دوست داشتن زیاد. لفظ عشق در قرآن نیامده است، ولی مفاد آن مورد ستایش قرار گرفته است: آنجا که خدای تعالی در وصف مؤمنان فرمود: «وَ الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبّاً لِلَّهِ(سوره بقره، آیه 165)؛ مؤمنان به خدا حب شدید دارند.» علاوه بر این که در احادیث عین لفظ عشق با همین مفاد ارزشی به کاررفته است که نمونه های ذیل از آن جمله است:

رسول خدا فرمود: أفضل الناس من عشق العبادة ، فعانقها وأحبها بقلبه وباشرها بجسده وتفرغ لها ، فهو لا یبالی على ما أصبح من الدنیا ، على عسر أم على یسر؛ برترین مردم کسی است که عاشق عبادت باشد و آن را در آغوش بکشد و با قلبش دوست داشته باشد و با بدنش با آن درآمیزد و تمام وقتش را به آن اختصاص دهد. (الکافی - الشیخ الکلینی ج 2   ص 83 )

نیز آن حضرت فرمود: یقول الله عزوجل : إذا کان الغالب على العبد الاشتغال بی جعلت بغیته ولذته فی ذکری ، فإذا جعلت بغیته ولذته فی ذکری عشقنی وعشقته ، فإذا عشقنی وعشقته رفعت الحجاب فیما بینی وبینه ، وصیرت ذلک تغالبا علیه ، لا یسهو إذا سها الناس؛ هرگاه بر بنده ام سرگرمی به من چیره شود، خواسته‌ و لذتش را یاد کردن خودم قرار می دهم و هرگاه چنین کردم، او عاشق من می شود و منم عاشق او، و هرگاه عاشق هم شدیم، پرده میان خودم و او را برمی دارم و این حال را بر او چیره می کنم؛ طوری که وقتی مردم از من غافلند(یعنی نیمه شب)، او از من غافل نیست. (میزان الحکمة - محمدی الریشهری ج 3   ص 1988 ) .

در این روایات به گونه ای سخن گفته شده است که هر که نداند، تصور می کند، خدا آدمی است و کسی او را بغل کرده است؛ اما آن که می داند، خدا جسمانی نیست، به وضوح خواهد دانست که این تعبیرها مجازی است و نه حقیقی، و لذا نمی توان بر چنین تعبیری خرده گرفت.

4. مجازی بودن لفظ عشق

برخی به لحاظ این که لفظ عشق در مواردی برای عشق دنیوی و شهوانی به کار می رود، بر این باورند که نباید لفظ عشق را برای عشق الهی استفاده کرد؛ حال آن که اساساً تمام الفاظی که بشر در زبان خود وضع کرده است، برای چیزهای دنیوی خود بوده و بعد برای امور غیردنیوی به کار برده است. تردیدی نیست که تمام الفاظی که خدای تعالی آنها را برای توصیف امور غیبی مثل فرشتگان و نعمت های بهشتی به کار برده است، در اصل برای امور دنیوی بوده است. خدا حتی تعابیری را در کلام خود استفاده کرده است که اساساً برای چیزهای منفی به کار می رفته است؛ مانند ‌«خمر؛ شراب» که بی شک چیزی ارزشی نیست؛ اما خدا آن را برای توصیف یکی از نعمت های بهشتی استعمال کرده است. آیا لفظ عشق از لفظ خمر منفی تر است؟ آیا دوستی شدید نسبت به خدا امری منفی است؟ و آیا لفظی جز لفظ عشق وجود دارد که این معنا را دربر داشته باشد؟

5. فضلیت عبادت عاشقانه

هیچ عبادتی به پایه عبادت عاشقانه نمی رسد. شاید در اینجا همین اندازه کافی باشد که تنها یک روایت را علاوه بر آنچه آمد، نقل کنیم:

امام صادق(ع) فرمود: [ إن ] العباد ثلاثة: قوم عبدوا الله عز وجل خوفا فتلک عبادة العبید وقوم عبدوا الله تبارک وتعالى طلب الثواب ، فتلک عبادة الاجراء ، وقوم عبدوا الله عز وجل حبا له ، فتلک عبادة الاحرار وهی أفضل العبادة؛ بندگان خدا سه گروه اند: گروهی خدا را از روی ترس عبادت می کنند. این عبادت بردگان است. گروهی خدا را برای پاداش عبادت می کنند. این عبادت مزدوران است. گروهی خدا را از روی عشق به او عبادت می کنند. این عبادت آزادگان است و این برترین عبادت است.(الکافی - الشیخ الکلینی ج 2   ص 84 )

نظرهاي شما ( )

 (چهارشنبه 85 اسفند 16 ساعت 2:45 عصر)